بازار کار ایران در آستانه تغییرات بزرگ قرار دارد/ کاهش علاقه به مشاغل تابع قانون کار
بر اساس گزارشهای سازمانهای بینالمللی، با ظهور تکنولوژیهای جدید به ویژه در حوزه فناوری اطلاعات (IT)، بازار کار دستخوش تحولات گستردهای خواهد شد. کارشناسان معتقدند با پیشرفتهای روزافزون در حوزههای هوش مصنوعی، فناوریهای پیشرفته و فضای مجازی، مشاغل سنتی و قدیمی جذابیت خود را از دست خواهند داد و جوانان و کارجویان به سمت مشاغل جدید و نوآورانه روی خواهند آورد.
کارشناسان بر این باورند که برای مواجهه با این تغییرات باید آمادگی لازم را داشت و نیروی کار را برای شغلهای آینده مهیا کرد. در این میان، فرهنگ کار نقش بسزایی در جذب افراد به بازار کار دارد و باید از خانوادهها، مدارس و دانشگاهها این فرهنگ تقویت شود.
به اعتقاد تحلیلگران، یکی از عوامل مهم در ایجاد انگیزه برای کار و اشتغال، ترویج فرهنگ کار از طریق مشارکتهای اجتماعی است. با نهادینه شدن فرهنگ کار در جامعه، ارزش کار و تلاش افزایش مییابد و جامعه به سمت توسعه اقتصادی پیش خواهد رفت.
رهبر انقلاب نیز کارآفرینی را بهعنوان یکی از مهمترین عوامل توسعه و ارزشآفرینی تلقی کرده و ایجاد اشتغال را نه تنها از جنبه تولید ثروت، بلکه بهعنوان بستری برای شکوفایی استعدادهای انسانی مهم میدانند. به همین دلیل در سیاستهای کلی اشتغال، بر ضرورت تقویت فرهنگ کار، کارآفرینی و تولید داخلی تأکید شده است.
در حالی که کارشناسان معتقدند عدم وجود فرهنگ کار یکی از دلایل اصلی بیرغبتی جوانان به مشاغل سنتی است، برخی دیگر از تحلیلگران بر این باورند که پایین بودن دستمزدها، عدم رعایت حقوق کارگران و نبود مزایای بیمه، از عوامل موثر در این وضعیت هستند. امروز جوانان بیشتر به دنبال مشاغلی هستند که شرایط کاری بهتر و درآمد بالاتری داشته باشد.
مشاغل سنتی و قدیمی همچون گذشته جذابیت خود را برای کارجویان از دست دادهاند و کارشناسان پیشنهاد میدهند عنوان و جایگاه این مشاغل در جامعه تغییر کند تا بتوان افراد بیشتری را به سمت آنها جذب کرد. برای مثال، عنوان “مکانیسین برق خودرو” ممکن است برای جوانان جذابتر از “باتریساز” باشد.
شیوع ویروس کرونا نیز یکی از عوامل مهم در تغییر نگرش جوانان نسبت به مشاغل سنتی بوده است. بسیاری از افراد به سمت مشاغلی بدون کارفرما و آزادکاری (فریلنسری) روی آوردهاند و تمایل دارند خودشان کارفرمای خود باشند. به همین دلیل، در سالهای اخیر کمبود نیروی کار در کارخانهها و کارگاههای تولیدی افزایش یافته است.
رئیس کانون کاریابیهای کشور، بابک هاشمیپور، معتقد است که نگاه کارجویان به اشتغال تغییر کرده و دلیل اصلی کمبود نیروی کار، بیتمایلی مردم به مشاغل تابع قانون کار است. آنها معتقدند که دستمزدها و حقوقها کافی نیست و هزینههای زندگی را پوشش نمیدهد. از همین رو، کارجویان به سمت مشاغلی میروند که ساعات کاری آزاد و درآمد بیشتری داشته باشند.
همچنین، کارشناسان توصیه میکنند که کارفرمایان با تغییر نگرش به سیستم سنتی، به سمت مدلهای جدیدتر و انعطافپذیرتر حرکت کنند. برای مثال، ساعات کاری آزادتر و حقوقهای بهتر میتواند انگیزه افراد برای بازگشت به مشاغل تولیدی را افزایش دهد.
تحولات تکنولوژیک و پیشرفتهای جدید باعث شده است تا بازار کار به سرعت تغییر کند. بر اساس آمار مجمع جهانی اقتصاد، تا سال ۲۰۲۵ بیش از ۷۱ میلیون شغل به دلیل پیشرفت تکنولوژی از بین خواهد رفت، اما در عوض ۷۸ میلیون شغل جدید ایجاد خواهد شد.
تحلیلگران معتقدند که با ظهور مشاغل نوین، شکل و فرمت مشاغل سنتی تغییر خواهد کرد و نیروی کار به جای انجام کارهای فیزیکی، از طریق سیستمها و ابزارهای دیجیتال مشغول به کار خواهد شد. از این رو، باید زیرساختها و آموزشهای لازم برای آمادهسازی نیروی کار جهت ورود به بازارهای جدید فراهم شود.
در نهایت، بازار کار ایران نیز از این تحولات تکنولوژیک تاثیر خواهد گرفت و مشاغل سنتی به تدریج جای خود را به مشاغل نوظهور خواهند داد. مهمترین چالش پیشرو، آموزش مهارتهای مورد نیاز برای این مشاغل جدید و تربیت نیروی کار متخصص و آماده به کار است.
