غلام نبی فیضی چکاب، حقوقدان و وکیل دادگستری، در یادداشتی با عنوان “شناخت FATF و ضرورت خروج ایران از لیست سیاه” به بررسی تأثیرات حضور ایران در این لیست پرداخته است.
به گزارش ایسنا، این استاد دانشگاه تأکید دارد که ماندن در لیست سیاه FATF می‌تواند تبعاتی سنگین‌تر از تحریم‌های آمریکا داشته باشد و عدم همکاری با این نهاد بین‌المللی، محدودیت‌های مالی ایران را افزایش داده و تحریم‌ها را تشدید خواهد کرد.
FATF چیست و چرا اهمیت دارد؟
گروه ویژه اقدام مالی (FATF) یک نهاد بین‌المللی است که استانداردهایی برای مبارزه با پولشویی (AML) و تأمین مالی تروریسم (CFT) وضع کرده است. کشورهای غیرهمکار پس از طی فرآیندی در لیست سیاه FATF قرار می‌گیرند، همان‌طور که اکنون ایران و کره شمالی مشمول این دسته‌بندی هستند.
طبق توصیه شماره 19 FATF، کشورهایی که در لیست سیاه قرار دارند، مشمول اقدامات محدودکننده از سوی تمامی کشورها، حتی کشورهای دوست، خواهند شد. این اقدامات شامل نظارت شدیدتر بر نقل‌وانتقالات مالی، کنترل مبادلات ارزی و حتی محدودیت در جابه‌جایی نقدینگی و سرمایه می‌شود.
تحریم‌ها یا FATF؟ کدام محدودکننده‌تر است؟
تحریم‌های اقتصادی آمریکا در سال‌های گذشته فشار زیادی بر اقتصاد ایران وارد کرده، اما ماندن در لیست سیاه FATF می‌تواند محدودیت‌هایی فراتر از تحریم‌های آمریکا ایجاد کند. در واقع، عدم همکاری ایران با FATF، تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا را به تحریم‌های چندجانبه جهانی تبدیل می‌کند، به طوری که تمامی کشورها در سطح بین‌المللی مجبور به رعایت محدودیت‌های شدیدتری در همکاری‌های مالی و بانکی با ایران خواهند شد.
تبعات حضور در لیست سیاه FATF
عدم همکاری با FATF باعث می‌شود:
✅ کلیه تراکنش‌های مالی مرتبط با ایران تحت نظارت شدید قرار گیرد
✅ امکان جابه‌جایی ارز و انتقال وجوه نقدی (حتی به‌صورت چمدانی) دشوار شود
✅ سرمایه‌گذاری خارجی در ایران کاهش یابد
✅ بانک‌ها و موسسات مالی بین‌المللی همکاری خود را با ایران به حداقل برسانند
✅ تأثیرگذاری ایران در سیاست‌های مالی و بانکی بین‌المللی به شدت کاهش یابد
حتی کشورهای دوست و شرکای تجاری مانند چین و روسیه نیز اعلام کرده‌اند که در صورت عدم تصویب لوایح مرتبط با FATF، همکاری مالی و بانکی خود را با ایران محدود خواهند کرد.
آیا پیوستن به FATF امنیت ایران را به خطر می‌اندازد؟
یکی از نگرانی‌های برخی منتقدان این است که عضویت در FATF موجب افشای اطلاعات مالی و اقتصادی ایران شود. اما واقعیت این است که FATF برای تمامی کشورها یکسان عمل می‌کند و نظارت‌های آن، برخلاف تصور برخی، تنها مختص ایران نیست. از طرفی، عدم همکاری با FATF منجر به کنترل شدیدتر و همه‌جانبه‌تر مبادلات مالی ایران در سطح جهانی می‌شود.
چگونه ایران می‌تواند از لیست سیاه خارج شود؟
برای خروج از لیست سیاه FATF، ایران باید:
- لوایح مرتبط با پالرمو و CFT را تصویب کند
- همکاری‌های خود را با FATF در چارچوب قوانین بین‌المللی تقویت نماید
- اقدامات لازم را برای شفافیت مالی و بانکی انجام دهد
در نشست اخیر FATF در ژوئن 2024، ترکیه و جامائیکا از لیست خاکستری خارج شدند، در حالی که ایران همچنان در لیست سیاه باقی ماند. این نشان می‌دهد که با اصلاحات مناسب، امکان خروج از لیست سیاه و بهبود شرایط اقتصادی کشور وجود دارد.
با توجه به تأثیرات منفی ماندن در لیست سیاه FATF و محدودیت‌هایی که بر نظام مالی، اقتصادی و تجاری کشور تحمیل شده، ضروری است که سیاست‌گذاران کشور هرچه سریع‌تر برای خروج ایران از این وضعیت اقدام کنند. پیوستن به FATF به معنای پذیرش فشارهای خارجی نیست، بلکه ابزاری برای کاهش تحریم‌ها، تسهیل تجارت و بهبود شرایط اقتصادی مردم ایران است.
