دلایل کاهش ذخایر سوخت نیروگاهها و پیامدهای آن

یکی از عوامل اصلی که به بحران خاموشیهای اخیر منجر شده، کاهش ذخایر سوخت نیروگاهها است. اگر این موضوع از پیش مورد توجه قرار میگرفت، احتمالاً امروز با چنین چالشهایی روبرو نمیشدیم.
قطعیهای برنامهریزی شده برق که از نیمه دوم آذرماه آغاز شد، همچنان ادامه دارد. از جمله دلایل این قطعیها، کاهش ذخایر سوخت نیروگاهها و کاهش تخصیص گاز در سال جاری عنوان شده است. آمارهای منتشرشده نیز نشاندهنده این وضعیت بحرانی است.
بر اساس دادههای رسمی، موجودی ذخایر مفید گازوئیل نیروگاهها در ۳۱ مرداد ۱۴۰۳ حدود یک میلیارد و ۸۱۰ میلیون لیتر بوده که نسبت به سه میلیارد و ۱۷۵ میلیون لیتر در مدت مشابه سال قبل، بیش از ۴۳ درصد کاهش یافته است. این کاهش قابلتوجه، تأثیر مستقیمی بر تأمین انرژی مورد نیاز داشته است.
دلایل کاهش ذخایر سوخت نیروگاهها
1. افزایش مصرف سوخت مایع به دلیل کاهش تخصیص گاز
در تابستان امسال، به دلیل کاهش تخصیص گاز به نیروگاهها، از سوخت مایع بهویژه گازوئیل بیشتری استفاده شد. این امر باعث شد که ذخایر سوخت مایع برای فصل سرد سال به شدت کاهش یابد و تأمین انرژی نیروگاهها با مشکل مواجه شود.
2. تأخیر در تعمیرات پالایشگاههای گازی
عقبماندگی در تعمیرات اساسی پالایشگاههای گازی نیز یکی دیگر از عوامل کاهش ذخایر سوخت است. این تأخیرها به دلیل مشکلات مالی و کمبود نقدینگی رخ داده که اجرای بهموقع پروژههای توسعهای را نیز تحت تأثیر قرار داده است.
3. کاهش تولید سالانه گازوئیل
بررسی روند تولید گازوئیل در سالهای اخیر نشان میدهد که تولید این فرآورده مهم نفتی در برخی سالها کاهش یافته است. متوسط تولید روزانه گازوئیل که در سال ۱۳۹۸ حدود ۱۰۴ میلیون لیتر بود، در سال ۱۴۰۰ به ۱۰۵ میلیون لیتر کاهش یافت. اگرچه در سالهای ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ میزان تولید افزایش یافت و به ترتیب به ۱۱۰ و ۱۱۱ میلیون لیتر رسید، اما این افزایشها برای تأمین نیازهای کشور کافی نبوده است.
4. کمبود سرمایهگذاری در توسعه پالایشگاهها
عدم اجرای پروژههای توسعهای در صنعت پالایش کشور موجب کاهش ظرفیت تولید و ذخیرهسازی سوخت شده است. اگر این پروژهها بهموقع اجرا میشد، میتوانستیم شاهد عبور تولید گازوئیل از مرز ۱۲۰ میلیون لیتر در روز باشیم و با افزایش ذخایر سوخت نیروگاهها، از بروز خاموشیهای پاییزه و زمستانه جلوگیری کنیم.
افزایش تولید گازوئیل در ماههای اخیر
در چهار ماه نخست فعالیت دولت چهاردهم، با رفع موانع تولید و استفاده از ظرفیتهای مغفول، متوسط تولید روزانه گازوئیل کشور از ۱۱۱ میلیون لیتر در پنجماهه نخست سال جاری به ۱۲۵ میلیون لیتر افزایش یافت. این رشد تولید میتواند بخشی از کمبودهای قبلی را جبران کند، اما برای جلوگیری از بحرانهای مشابه در آینده، نیاز به برنامهریزی دقیقتر و سرمایهگذاری بیشتر در حوزه پالایش و تولید سوخت وجود دارد.
پیامدهای کاهش ذخایر سوخت
کاهش ذخایر سوخت نیروگاهها پیامدهای جدی از جمله:
- افزایش خاموشیهای برنامهریزی شده
- کاهش تولید صنعتی به دلیل قطعی برق
- افزایش هزینههای تولید برق با استفاده از سوختهای جایگزین
را به همراه داشته است. این شرایط نه تنها زندگی روزمره مردم، بلکه رشد اقتصادی کشور را نیز تحت تأثیر قرار داده است.
راهکارهای پیشنهادی برای مدیریت بحران
- افزایش سرمایهگذاری در پروژههای توسعهای پالایشگاهها: اجرای پروژههای توسعهای میتواند ظرفیت تولید سوخت را افزایش دهد و از بروز کمبود در آینده جلوگیری کند.
- تأمین مالی و رفع مشکلات نقدینگی پالایشگاهها: با تأمین مالی کافی برای تعمیرات و بهروزرسانی تجهیزات پالایشگاهها، میتوان از کاهش تولید جلوگیری کرد.
-
بهبود مدیریت مصرف انرژی: بهینهسازی مصرف سوخت و استفاده از منابع تجدیدپذیر میتواند به کاهش وابستگی به سوختهای فسیلی کمک کند.