موضوع ناترازی بنزین این روزها به یکی از چالشهای اصلی کشور تبدیل شده است. افزایش مصرف ناشی از رشد سالانه خودروهای پرمصرف و عدم افزایش ظرفیت تولید بنزین، مشکلات زیادی ایجاد کرده است. دولت برای مقابله با این مشکل، میتواند از راهکارهای مختلفی استفاده کند که در ادامه به آنها پرداخته شده است.
افزایش قیمت بنزین: راهکاری اقتصادی
یکی از راهکارهای مطرح برای کنترل مصرف بنزین، اصلاح قیمت آن است. در شرایطی که تورم دورقمی وجود دارد و قیمت کالاها سالانه افزایش مییابد، منطقی است که قیمت بنزین نیز متناسب با تورم تغییر کند. عدم افزایش قیمت میتواند منجر به فشار قیمت و تصمیمگیریهای ناگهانی مانند آبان ۹۸ شود. بنابراین، پیشنهاد میشود که دولت اصلاح قیمت بنزین را به قانون بودجه ۱۴۰۴ موکول کرده و نرخ بنزین را سالانه بر اساس نرخ تورم تعیین کند.
راهکارهای غیرقیمتی برای مدیریت مصرف بنزین
راهکارهای غیرقیمتی نقش مهمی در مدیریت ناترازی بنزین دارند. این راهکارها میتوانند به سه دسته کوتاهمدت، میانمدت و بلندمدت تقسیم شوند:
راهکارهای کوتاهمدت
در کوتاهمدت، استفاده از CNG بهعنوان سوخت جایگزین یکی از راهکارهای اصلی است. در حال حاضر بین ۲۱ تا ۲۳ میلیون مترمکعب CNG در روز مصرف میشود و ظرفیت افزایش مصرف تا دو برابر نیز وجود دارد. با سیاستگذاری مناسب میتوان بخشی از مصرف بنزین را به CNG منتقل کرد و از فشار بر تولید بنزین کاست.
توسعه ناوگان خودروهای گازسوز
یکی دیگر از راهکارهای کوتاهمدت، توسعه ناوگان خودروهای گازسوز است. جایگاههای عرضه CNG در کشور ظرفیت کافی دارند و میتوان با تشویق مردم به استفاده از خودروهای گازسوز، مصرف بنزین را کاهش داد. همچنین تکمیل پالایشگاههای جدید مانند پالایشگاه مهر خلیج فارس میتواند تولید بنزین را تا ۱۳ میلیون لیتر در روز افزایش دهد.
راهکارهای میانمدت
در میانمدت، تمرکز بر توسعه حملونقل عمومی و اصلاح روند تولید خودروهای پرمصرف داخلی اهمیت زیادی دارد. بهبود کیفیت تولید خودروها و واردات خودروهای کممصرف میتواند به کاهش مصرف بنزین کمک کند. همچنین برنامههای اسقاط خودروهای فرسوده باید تسریع شود تا وسایل نقلیه جدید جایگزین خودروهای پرمصرف شوند.
نقش اسقاط خودروهای فرسوده
خودروهای فرسوده نقش مهمی در مصرف بیرویه بنزین دارند. بیش از ۱.۳ میلیون خودرو و ۱۱.۲ میلیون موتورسیکلت فرسوده در کشور وجود دارند که سهم بالایی در مصرف بنزین دارند. جایگزینی این خودروها با وسایل نقلیه استاندارد میتواند تا ۲۷ میلیون لیتر در روز صرفهجویی در مصرف بنزین به همراه داشته باشد.
راهکارهای بلندمدت: ساخت پتروپالایشگاهها
در بلندمدت، احداث واحدهای پتروپالایشگاهی میتواند نقش مهمی در افزایش تولید بنزین و سایر فرآوردههای نفتی داشته باشد. با ساخت پتروپالایشگاهها نهتنها میتوان به خودکفایی در تولید این محصولات رسید، بلکه فرصتهای صادراتی جدیدی نیز برای کشور ایجاد میشود. این پروژهها ضمن کاهش خامفروشی، ارزش افزوده بیشتری به منابع نفتی کشور خواهند داد.
مقابله با قاچاق سوخت
یکی دیگر از موضوعات مهم، قاچاق سوخت است. با اجرای برنامههای کوتاهمدت و میانمدت، میتوان مصرف افسارگسیخته بنزین را کنترل کرد و با افزایش تولید بنزین از طریق پالایشگاههای جدید، به جای قاچاق سوخت، آن را بهصورت رسمی صادر کرد. این اقدام در کنار نظارتهای دقیق و اجرای طرحهای جلوگیری از قاچاق، میتواند نقش مؤثری در کنترل این مشکل داشته باشد.
نتیجهگیری
برای حل معضل بنزین، دولت باید از ترکیبی از راهکارهای قیمتی و غیرقیمتی استفاده کند. از یکسو، اصلاح تدریجی قیمت بنزین بهصورت سالانه و متناسب با تورم ضروری است و از سوی دیگر، توسعه استفاده از سوختهای جایگزین، بهبود کیفیت خودروها، و ساخت واحدهای پتروپالایشگاهی نقش کلیدی در مدیریت بحران بنزین خواهد داشت.
