برای چندین سال، ایران در زمینه برداشت گاز از میدان مشترک پارس جنوبی (که در قطر به عنوان “میدان گنبد شمالی” شناخته می‌شود) نسبت به قطر برتری داشته است. با این حال، به گفته کارشناسان، تصمیمات اخیر قطر در زمینه توسعه این میدان می‌تواند ایران را با چالش‌هایی مواجه کند و اگر ایران در این زمینه اقدامات مؤثری انجام ندهد، ممکن است این برتری از دست برود.
میدان گازی پارس جنوبی یکی از بزرگ‌ترین منابع گاز طبیعی جهان است که میان ایران و قطر مشترک است. این میدان که در خلیج فارس و در عمق زیاد قرار دارد، سهم قابل‌توجهی از ذخایر جهانی گاز طبیعی را در خود جای داده است. میدان گازی پارس جنوبی حدود ۹۷۰۰ کیلومتر مربع وسعت دارد که از این مقدار، ۳۷۰۰ کیلومتر مربع در محدوده ایران و ۶۰۰۰ کیلومتر مربع در آب‌های قطر قرار دارد. این میدان از اهمیت زیادی برای هر دو کشور برخوردار است، چرا که منبع اصلی تأمین انرژی داخلی و صادرات به بازارهای جهانی محسوب می‌شود.
در دهه گذشته، ایران توانست با اجرای فازهای مختلف پارس جنوبی و ارتقاء فناوری‌های داخلی در صنعت گاز، تولید خود را افزایش دهد. در حال حاضر، میزان تولید گاز ایران از این میدان با قطر برابر یا حتی بیشتر شده است. در بخش ایرانی میدان پارس جنوبی، حدود ۱۴ تریلیون متر مکعب گاز ذخیره شده است که سهمی از گاز جهانی و ذخایر گاز کشور را به خود اختصاص می‌دهد. در بخش قطری، میزان ذخایر گاز حدود ۳۶ تریلیون متر مکعب است و IEA برآورد کرده است که از این میزان، ۲۶ تریلیون متر مکعب قابل استحصال است.
یکی از مهم‌ترین دلایل پیشرفت ایران در برداشت گاز از این میدان، اجرای فازهای متعدد پارس جنوبی و سرمایه‌گذاری در پروژه‌های داخلی بوده است. با وجود تحریم‌های بین‌المللی و محدودیت‌های همکاری با شرکت‌های خارجی، ایران موفق شد با تکیه بر توانمندی‌های بومی، به تولید بیشتر دست یابد و به توسعه فناوری‌های نوین داخلی بپردازد.
با توجه به اینکه بیش از ۴۰ درصد از گاز ایران از میدان پارس جنوبی تأمین می‌شود، این منبع اهمیت استراتژیک برای اقتصاد کشور دارد. در طول دو دهه گذشته، بیش از ۲۰ فاز از پروژه پارس جنوبی به بهره‌برداری رسیده و ظرفیت تولید گاز ایران به طور چشمگیری افزایش یافته است. این روند به ایران اجازه داده است تا بدون نیاز به شرکت‌های خارجی به خودکفایی در توسعه میدان دست یابد.
با این حال، یکی از چالش‌های آینده برای ایران، مسئله کاهش تولید گاز در سال‌های آتی به دلیل افت فشار مخزن است. برآوردها نشان می‌دهد که اگر پروژه‌های فشارافزایی به موقع اجرا نشود، تولید گاز ایران از میدان پارس جنوبی تا سال ۱۴۱۰ ممکن است به یک‌سوم کاهش یابد. این در حالی است که قطر با سرمایه‌گذاری‌های کلان و مشارکت شرکت‌های بین‌المللی در حال افزایش تولید گاز مایع (LNG) خود است.
در مقابل، ایران برنامه‌هایی برای اجرای پروژه‌های فشارافزایی دارد که هدف از آن حفظ و افزایش تولید گاز در سال‌های آینده است. این پروژه‌ها شامل ساخت تأسیسات جدید فشارافزایی در چند هاب مهم گازی است. این اقدامات در کنار توسعه فازهای جدید، می‌تواند به ایران کمک کند تا موقعیت خود را در بازارهای جهانی و منطقه‌ای حفظ کند.
در نهایت، با توجه به رقابت مستمر با قطر و چالش‌های پیش رو، ایران باید به توسعه زیرساخت‌های فناورانه و جذب سرمایه‌های جدید برای حفظ برتری خود در این میدان گازی ادامه دهد.
